Izbori u Starom Rimu
Oni imaju značaja samo u doba Republike kada se sastaju komicije (skupštine).
Kandidovanje magistrata
Izbori se održavaju na jesen (u julu počev od Sule) a izabrani stupaju na dužnost prvog januara naredne godine (kvestori i narodni tribuni u decembru). Od trenutka kada su izabrani do stupanja na dužnost zovu ih "ukazani" (designati). Senat objavljuje datum izbora barem tri nundinalna ciklusa ranije (nundinae su periodi od po devet dana). Tada počinje zvanična kampanja. Kandidati dolaze na forum da ostave svoju kandidaturu, oblače snežno belu togu (candida), koja ih izdvaja od ostalih građana i idu u pratnji roba koji poznaje birače po imenu (nomenclator), da bi lakše pridobili njihove glasove. Međutim, oni su već odavno, širom Italije, stvarali mrežu odnosa, delili poklone i priređivali gozbe (uprkos zakonima protiv stvaranja klika), pa se čak i oglašavali na zidovima i duž puteva!
Mada je u Rimu sistem teorijski demokratski, on u praksi ne omogućava svakom građaninu da se izrazi. Glasanje se, naime, obavlja dva puta: najpre se u okviru svake centurije ili svakog plemena obavi glasanje kojim se dobije većina, a zatim, kada se glasa na komicijama, svaka centurija ili pleme imaju samo jedan glas. A glasanje se zaključuje čim je postignuta većina, čak i ako svi predstavnici centurija i triba nisu stigli da se izjasne.
Na centurijatskim komicijama, centurije se izjašnjavaju po klasama, počev od viteške i prve klase, dakle, od najbogatijih. Uz to, iz prve klase prvo se izjašnjava jedna centurija koju je odredila sudbina (dakle, bogovi) - praerogativa, i rezultat njenog glasanja objavljuje se pre nego što se i pitaju druge. Sujeverje ili strah od zameranja najmoćnijima uglavnom dovodi do toga da onaj kojeg je izabrala praerogativa ima najveće šanse da ga izabere prve, a zatim i druga klasa. Kada je postignuta većina, glasanje se prekida. Ostale klase, pogotovo najsiromašnije, nemaju mogućnost nikada da glasaju.đTakođe je i odnos između pokrovitelja i klijenata takav da su klijentima zaštitnici u toj meri potrebni da ne mogu da glesaju drukčije od njih. Tajno glasanje se uvodi tek 139. pre Hrista.
U tributskim komicijama se takođe računa samo jedan glas po plemenu, a oni koji mogu da dođu u Rim (to je jedino mesto na kome se glasa) i glasaju, svakako ne spadaju u najsiromašnije. Uz to, ako neko seosko pleme nema predstavnika, magistrat koji predsedava glasanjem može da imenuje zamenu, koju odabere po svom nahođenju.
Glasači su zatvoreni u jednu vrstu boksa okruženu užadima, jedan boks po centuriji. Prilikom izbora magistrata, odabrano ime je ispisano na tablici (tabella). Za skupštinske izbore glasači dobijaju dva listića, na jednom je označeno B (za uti rogas - da), a na drugom A (za antiquo - ne), a za sudske odluke takođe dva listića, s tim što na jednom piše D ili C (condemno - osuđujem) a na drugom L (libero - oslobađam). Glasači prelaze preko jednog mosta da bi spustili listić u urnu. Pre Marija, ti mostovi su bili dovoljno široki da na njima mogu da stoje i uticajne pristalice određenog kandidata. Marije je naredio da se oni suze. Ali mostovi su ostali u upotrebi, jer je to omogućavalo da se kontroliše da li je neki građanin glasao dva puta.
Političke grupacije
U Rimu nisu postojale političke partije u današnjem smislu. Ipak, u vreme Republike razlikujemo dva velika pokreta čiji su pripadnici imali različite stavove. Na jednoj strani optimates (optimati), kojima su pripadali aristokrati (ali ne i svi nobili) i koji su zastupali politički konzervatizam, a na drugoj populares (populari), neprijateljski nastrojeni prema Senatu, u koje su spadali i oni koji su se, da bi vladali, oslanjali na plebs.
Populari se javljaju u III veku pre Hrista, u vreme kada ljudi potekli iz naroda dopiru do najviših krugova vlasti. Razvijaju teorije koje se oslanjaju na grčku filozofiju, ali i na rimsku tradiciju i rado se pozivaju na mitsko zlatno doba kada "sveto siromašno poreklo" nije dozvoljavalo da jedni tlače druge. Zalažu se za besplatnu podelu dobara narodu i predlažu socijalne zakone (na primer, agrarni zakoni braće Grah). Ali, ove ideje, za pojedine ambiciozne ljude koji žele da naprave političku karijeru, istovremeno postaju i sredstvo kojim mogu to da ostvare (Flaminije, Marije, Cina, Katalina, Pompej, Kras i Cezar spadaju u najslavnije).
Zapravo, pre bi trebalo govoriti o grupama koje su sve odane svom vođi (Marijeva grupa ili Cezarova), a te grupe se spajaju u partes. Do toga dolazi zbog prirode odnosa koji međusobno sjedinjuju ljude i mreža stvorenih političkim klijentelizmom koji učvršćuje vezu između klijenata i njihovog pokrovitelja.
Oni imaju značaja samo u doba Republike kada se sastaju komicije (skupštine).
Kandidovanje magistrata
Izbori se održavaju na jesen (u julu počev od Sule) a izabrani stupaju na dužnost prvog januara naredne godine (kvestori i narodni tribuni u decembru). Od trenutka kada su izabrani do stupanja na dužnost zovu ih "ukazani" (designati). Senat objavljuje datum izbora barem tri nundinalna ciklusa ranije (nundinae su periodi od po devet dana). Tada počinje zvanična kampanja. Kandidati dolaze na forum da ostave svoju kandidaturu, oblače snežno belu togu (candida), koja ih izdvaja od ostalih građana i idu u pratnji roba koji poznaje birače po imenu (nomenclator), da bi lakše pridobili njihove glasove. Međutim, oni su već odavno, širom Italije, stvarali mrežu odnosa, delili poklone i priređivali gozbe (uprkos zakonima protiv stvaranja klika), pa se čak i oglašavali na zidovima i duž puteva!
Predizborna kampanja u vidu grafita na zidu u Pompeji
Odvijanje glasanjaMada je u Rimu sistem teorijski demokratski, on u praksi ne omogućava svakom građaninu da se izrazi. Glasanje se, naime, obavlja dva puta: najpre se u okviru svake centurije ili svakog plemena obavi glasanje kojim se dobije većina, a zatim, kada se glasa na komicijama, svaka centurija ili pleme imaju samo jedan glas. A glasanje se zaključuje čim je postignuta većina, čak i ako svi predstavnici centurija i triba nisu stigli da se izjasne.
Na centurijatskim komicijama, centurije se izjašnjavaju po klasama, počev od viteške i prve klase, dakle, od najbogatijih. Uz to, iz prve klase prvo se izjašnjava jedna centurija koju je odredila sudbina (dakle, bogovi) - praerogativa, i rezultat njenog glasanja objavljuje se pre nego što se i pitaju druge. Sujeverje ili strah od zameranja najmoćnijima uglavnom dovodi do toga da onaj kojeg je izabrala praerogativa ima najveće šanse da ga izabere prve, a zatim i druga klasa. Kada je postignuta većina, glasanje se prekida. Ostale klase, pogotovo najsiromašnije, nemaju mogućnost nikada da glasaju.đTakođe je i odnos između pokrovitelja i klijenata takav da su klijentima zaštitnici u toj meri potrebni da ne mogu da glesaju drukčije od njih. Tajno glasanje se uvodi tek 139. pre Hrista.
U tributskim komicijama se takođe računa samo jedan glas po plemenu, a oni koji mogu da dođu u Rim (to je jedino mesto na kome se glasa) i glasaju, svakako ne spadaju u najsiromašnije. Uz to, ako neko seosko pleme nema predstavnika, magistrat koji predsedava glasanjem može da imenuje zamenu, koju odabere po svom nahođenju.
Glasači su zatvoreni u jednu vrstu boksa okruženu užadima, jedan boks po centuriji. Prilikom izbora magistrata, odabrano ime je ispisano na tablici (tabella). Za skupštinske izbore glasači dobijaju dva listića, na jednom je označeno B (za uti rogas - da), a na drugom A (za antiquo - ne), a za sudske odluke takođe dva listića, s tim što na jednom piše D ili C (condemno - osuđujem) a na drugom L (libero - oslobađam). Glasači prelaze preko jednog mosta da bi spustili listić u urnu. Pre Marija, ti mostovi su bili dovoljno široki da na njima mogu da stoje i uticajne pristalice određenog kandidata. Marije je naredio da se oni suze. Ali mostovi su ostali u upotrebi, jer je to omogućavalo da se kontroliše da li je neki građanin glasao dva puta.
Rimljanin obavlja svoju građansku dužnost
U Rimu nisu postojale političke partije u današnjem smislu. Ipak, u vreme Republike razlikujemo dva velika pokreta čiji su pripadnici imali različite stavove. Na jednoj strani optimates (optimati), kojima su pripadali aristokrati (ali ne i svi nobili) i koji su zastupali politički konzervatizam, a na drugoj populares (populari), neprijateljski nastrojeni prema Senatu, u koje su spadali i oni koji su se, da bi vladali, oslanjali na plebs.
Populari se javljaju u III veku pre Hrista, u vreme kada ljudi potekli iz naroda dopiru do najviših krugova vlasti. Razvijaju teorije koje se oslanjaju na grčku filozofiju, ali i na rimsku tradiciju i rado se pozivaju na mitsko zlatno doba kada "sveto siromašno poreklo" nije dozvoljavalo da jedni tlače druge. Zalažu se za besplatnu podelu dobara narodu i predlažu socijalne zakone (na primer, agrarni zakoni braće Grah). Ali, ove ideje, za pojedine ambiciozne ljude koji žele da naprave političku karijeru, istovremeno postaju i sredstvo kojim mogu to da ostvare (Flaminije, Marije, Cina, Katalina, Pompej, Kras i Cezar spadaju u najslavnije).
Zapravo, pre bi trebalo govoriti o grupama koje su sve odane svom vođi (Marijeva grupa ili Cezarova), a te grupe se spajaju u partes. Do toga dolazi zbog prirode odnosa koji međusobno sjedinjuju ljude i mreža stvorenih političkim klijentelizmom koji učvršćuje vezu između klijenata i njihovog pokrovitelja.
Нема коментара:
Постави коментар