Obrazovanje i škola u Starom Rimu

     Škola na tlu današnje Nemačke, 200. godine posle Hr.

Na početku Republike, dete do njegove sedme godine hrani i oblači majka. Pred kraj Republike, u velikim familijama postaje običaj da dadilja i robovi brinu o podmlatku. Obrazovanje počinje oko sedme godine i najstariji Rimljani su smatrali da to treba da obavlja pater familias(otac porodice).  Čitanje, pisanje, nešto manje znanja iz istorije i prava – to su prva podučavanja koj, na primer Katon Stariji, nije hteo da prepusti robovima. Počev od 3. veka pre Hr., mada je kod bogataša i dalje privatna stvar, oni počinju da , a počinju i da se otvaraju i privatne škole, u prodavnicama oko Foruma; učitelj (rob ili oslobođenik) za malu novčanu nadoknadu uči decu da čitaju. Đaka u školu prati rob-pedagog, koji treba da pazi na njega. On u drvenoj kutiji nosi njegove stvari. U školi đak piše na tablici premazanoj voskom uz pomoć malog bodeža, ili na papirusu zašiljenom trskom umočenom u mastilo (mešavinom smole i čađi).

Tablica premazana voskom na kakvim su pisali i Rimljani

Očuvana freska iz Pompeje gde žena drži pisaljku, a njen suprug ima u ruci svitak papirusa

Školovanje podrazumeva tri etape:

·         Osnovno, prilično uopšteno, gde magister ludi pruža osnovna znanja (često praćena udarcima prutom!) deci od sedam do jedanaest godina.

Fizičko kažnjavanje bilo je metod disciplinovanja učenika u Starom Rimu

·         Drugostepeno, koje je skuplje, pa ga pohađa manje dece, gde gramaticus adolescentima od dvanaest do šesnaest godina predaje jedan strani jezik (grčki), istoriju, geografiju i, naročito, izučavanje književnih tekstova (dramskih, poetskih i proznih, uključujući i savremene). „Veliki klasici“ su Ciceron, Salustije, Vergilije, Terencije na latinskom, Homer i Ezop na grčkom.

·         Više, kad mladić od šesnaest godina počne da prati predavanja retora o veštini govorništva. U doba Republike, mladićima je bilo dovoljno da u stopu prate nekog govornika. U doba Carstva, ova vrsta podučavanja se obavlja u školama, gde se prvenstveno uči deklamovanje (suasoria) i pleadiranje (controversia). Postoje i više škole za specijalizovano obrazovanje, naročito u pravnim naukama, a postepeno se u provincijama osnivaju univerziteti. Mladi ljudi usavršavaju svoje znanje na kursevima kod najslavnijih filozofa, poput u Grčkoj, Aziji ili na ostrvima. Ali, ovakva studijska putovanja privilegija su elite. Tako je Ciceron odvojio pozamašnu sumu za školovanje svog sina u Atini (što nas podseća na visoke školarine na fakultetima danas).